၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ World Health Organization (WHO) က ပထမဆံုး World Health Assembly ကို ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်နီဗာၿမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါ Assembly ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်အရ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဧၿပီလ ၇ ရက္ကို World Health Day (ကမာၻ႕က်န္းမာေရးေန႔)အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့တာ အခုဆိုရင္ ၆၇ ႀကိမ္ေျမာက္ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ႏွစ္စဥ္က်ေရာက္တဲ့ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးေန႔ကို က်န္းမာ ေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ Theme ကိုယ္စား အထူးျပဳေဆာင္ပုဒ္ေပးခဲ့ၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ရဲ႕ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးေန႔ရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ Diabetes ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ယခုႏွစ္၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၇ ရက္အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ Depression; Let’s Talk (စိတ္က်ေဝဒနာ – ေျပာဆိုတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးပါ) ျဖစ္ပါတယ္။
စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈမွ စိတ္က်ေ၀ဒနာသို႔
မနက္မိုးလင္းတာနဲ႔ လူသားတိုင္းစား၀တ္ေနေရးအတြက္ အလႊာေပါင္းစံု၊ က႑ေပါင္းစံုကေန ေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားရုန္းကန္ေနၾကရတာေတာ့ပါပဲ။ အဲဒီလိုလႈပ္ရွားရုန္းကန္ၾကရတဲ့အခါမွာ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း အဆင္မေျပတာ၊ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈေတြေၾကာင့္ စိတ္ညစ္ရတာ၊ မိသားစုအတြင္း အခ်င္းခ်င္း မေျပလည္တာ၊ ခ်စ္သူရည္းစားနဲ႔ ကေတာက္ကဆ ျဖစ္တာ၊ ေငြေရးေၾကးေရး မေျပ လည္တာ စတာေတြေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈေတြကို ႀကံဳရမွာပါ။
ကိုယ္ခႏၶာက်န္းမာသန္စြမ္းေနေပမယ့္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အစာ အိမ္ေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ပိုင္းဆိုင္ထိခုိက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚတဲ့အျပင္ စိတ္က်ေ၀ဒနာကိုပါ ခံစားရႏိုင္ပါ တယ္။ ဒါျပင္ အၿမဲလိုလိုပူေဆြးဝမ္းနည္းေနတာ၊ အရင္က စိတ္ဝင္စားခဲ့တဲ့အရာေတြကို စိတ္ မဝင္စားေတာ့တာ၊ နိစၥဓူဝလုပ္ေဆာင္ေနၾကအလုပ္ေတြ မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္္ေတာ့တာ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေတြ မခ်ရဲတာ၊ ဂဏွာမၿငိမ္ျဖစ္လာတာ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အသံုးမက်တဲ့သူတစ္ေယာက္လို ခံစားရ တာ၊ အျပစ္ရွိတဲ့သူတစ္ေယာက္လို ခံစားရတာစတဲ့လကၡဏာေတြ ျဖစ္တတ္လာပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းတာဟာ အတိုင္းတာတစ္ခုထက္ေက်ာ္သြားပါက ‘ေဝဒနာ’ အသြင္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားႏိုင္ပါတယ္။
ဒီအေျခအေနေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔
စိတ္က်ေ၀ဒနာဟာ ကာကြယ္ကုသလို႔ရႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူေတြရဲ႕ အကူ အညီကို ရယူပါ။ ကိုယ့္ေနရာေဒသမွာရွိေနတဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးေနသူေတြ၊ ဆရာဝန္ ေတြဟာ အကူအညီေကာင္းေတြ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ကုိယ္ယံုၾကည္ရတဲ့သူတစ္ ေယာက္ကို ကိုယ္ခံစားေနရတဲ့အေျခအေနေတြ ဖြင့္ေျပာျပလိုက္ပါ။ မိသားစု၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း ေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္မျပတ္ေစဘဲ ထိေတြ႕ဆက္ဆံေပးပါ။ လမ္းခဏေလွ်ာက္တာမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈေလ့က်င့္ခန္းေတြ၊ ေယာဂေလ့က်င့္တာ၊ တရားထိုင္တာေတြ ျပဳလုပ္သင့္ပါ တယ္။ ကုိယ့္စိတ္ထဲမွာရွိတဲ့ ေ၀ဒနာေျပေပ်ာက္သြားမယ္လို႔ ထင္တဲ့ အရက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြ မသံုးစြဲသင့္ပါ။ ဒီအရာေတြဟာ စိတ္က်ေဝဒနာကို ပိုဆိုးဝါးေစႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ေနထိုင္ ေကာင္းခဲ့ တုန္းက ပံုမွန္ေပ်ာ္ရႊင္စြာ လုပ္ေဆာင္ေနၾကအလုပ္ေတြကို ဆက္ၿပီးလုပ္ေဆာင္သြားပါ။ လုပ္ေဆာင္လိုတဲ့စိတ္မရွိရင္လည္း ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ၾကည့္ပါ။ ကိုယ္ရရွိလာတဲ့တိုးတက္မႈ၊ ေအာင္ျမင္မႈ ေတြအတြက္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အသိအမွတ္ျပဳခ်ီးမြမ္းပါ။ ဘယ္ကိစၥမရပ္ဆို တတ္ႏိုင္သမွ် အေကာင္းျမင္ေပးပါ။
သင့္ေလ်ာ္တဲ့အစားအစာေတြကို စားေပးပါ
က်န္းမာေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္မွ်တတဲ့ ပ႐ိုတင္း၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒ႐ိုက္၊ အသီးအ႐ြက္ေတြကို စားသုံး သင့္ပါတယ္။ အစာလြန္ မခံပါႏွင့္၊ အခ်ိဳေလွ်ာ့စားပါ၊ ကစီဓာတ္ျပည့္ဝတဲ့ဆန္ညိဳ၊ အာလူးျပဳတ္၊ ေပါင္မုန႔္၊ ငွက္ေပ်ာသီး စတာေတြက ေသြးထဲရွိ ဆီ႐ိုတိုနင္ (Serotonin) ကို တက္ေစၿပီး စိတ္ခံစားမႈကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ဗီတာမင္ဘီေတြျဖစ္တဲ့ Folic Acid & B12 တို႔ ေလ်ာ့နည္းတာဟာ စိတ္ဓာတ္က်တာကို တိုးေစႏိုင္အတြက္ ဗီတာမင္ဘီဓာတ္ေတြ ပါဝင္တဲ့အစား အစာ ေတြ(အစိမ္းေရာင္ အသီးအ႐ြက္ေတြ၊ ပဲ၊ ၾကက္သား၊ ၾကက္ဥ) စတာေတြကို မွ်တေအာင္ စားသုံးသင့္တယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ စိတ္ဓာတ္က်တာဟာ ေသြးထဲရွိ Chromium ဓာတ္ကိုေလ်ာ့ နည္းေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Chromium ျဖည့္စြက္ေဆးေတြ ေသာက္သုံးျခင္းျဖင့္ အစား ပိုစားခ်င္ျခင္း၊ အိပ္ေရးဝစြာအိပ္စက္ေစႏိုင္ျခင္း စတာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္သျဖင့္ လိုအပ္ေနတဲ့ အင္အားေတြကို ရရွိေစႏိုင္ပါတယ္။
စိတ္သည္သာ ပဓာန ဆိုတဲ့အတိုင္း စိတ္က်န္းမာမွ ကိုယ္က်န္းမာမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ စိတ္က်ေ၀ဒနာကို တြန္းလွန္ျခင္းျဖင့္ မိမိနဲ႔ မိမိပတ္၀န္းက်င္ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ဘ၀ကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။
